Thứ Tư, 7 tháng 5, 2025

COM-B model

COM-B model là một mô hình hành vi (behavior model) được phát triển bởi Susan Michie và các cộng sự năm 2011, nhằm giúp hiểu và thay đổi hành vi một cách có hệ thống.


(Nguồn: https://implementationscience.biomedcentral.com/articles/10.1186/s13012-018-0821-y)



Tên "COM-B" là viết tắt của ba yếu tố cơ bản cấu thành hành vi (Behavior):

CCapability (Năng lực): chủ thể có khả năng về thể chất hoặc tâm lý để thực hiện hành vi không? (biết cách làm, có kỹ năng, thể lực cần thiết)

OOpportunity (Cơ hội): Các yếu tố bên ngoài (vật lý, xã hội) có tạo điều kiện để hành vi xảy ra không? (cơ sở vật chất, sự hỗ trợ xã hội, môi trường thuận lợi)

MMotivation (Động cơ): Người đó có đủ động lực để thực hiện hành vi không? (niềm tin, kỳ vọng, cảm xúc, giá trị cá nhân)

Theo COM-B, hành vi (B) xảy ra khi có đủ ba yếu tố: Năng lực, Cơ hội và Động cơ thực hiện. Nghĩa là, hành vi (B) chỉ xảy ra nếu: Người đó có năng lực để làm, Có cơ hội để thực hiện hành vi, Và có động lực để quyết định làm. Nếu thiếu một trong ba yếu tố, hành vi sẽ khó xảy ra hoặc sẽ không bền vững.


(Nguồn: https://communitiesforanimals.thebrooke.org/en/resources/13-guidance-on-identifying-effective-behaviour-change-strategies-based-on-com-b-diagnosis/)



Ứng dụng thực tiễn của COM-B model

COM-B model được áp dụng rất linh hoạt trong các lĩnh vực như y tế công cộng, giáo dục, chính sách xã hội, marketing, quản trị nhân sự, giúp thiết kế can thiệp hành vi có hệ thống, tăng tính hiệu quả và bền vững.

Trong giáo dục: Thúc đẩy hành vi học tập tích cực, chẳng hạn như khuyến khích sinh viên tự học và nộp bài đúng hạn
  • Capability : Đào tạo kỹ năng tự quản lý thời gian, đọc hiểu tài liệu học thuật.
  • Opportunity : Thiết kế môi trường học tập trực tuyến dễ tiếp cận, hỗ trợ kỹ thuật kịp thời.
  • Motivation : Cung cấp động lực nội tại (như các badge khen thưởng, phản hồi tích cực) và động lực bên ngoài (như điểm thưởng).
COM-B giúp nhà trường thiết kế không chỉ bài giảng, mà cả cơ chế hỗ trợ hành vi học tập.

Quản trị nhân sự: Thay đổi hành vi tại nơi làm việc, như khuyến khích nhân viên tuân thủ quy định an toàn lao động


  • Capability : Tập huấn thường xuyên về quy trình an toàn.
  • Opportunity : Cung cấp thiết bị bảo hộ phù hợp, môi trường làm việc an toàn.
  • Motivation : Thưởng cho đội tuân thủ tốt; chia sẻ hậu quả tiêu cực của việc vi phạm quy định an toàn.
COM-B giúp doanh nghiệp nhìn ra rằng nếu chỉ đưa ra quy định mà không tạo môi trường thuận lợi và động lực mạnh mẽ, nhân viên khó tuân thủ.

Chính sách công: Thúc đẩy hành vi thân thiện với môi trường, chẳng hạn như khuyến khích người dân sử dụng phương tiện giao thông công cộng
  • Capability : Hướng dẫn sử dụng vé điện tử, lịch trình xe buýt rõ ràng.
  • Opportunity : Cải thiện hệ thống giao thông công cộng: nhiều tuyến, sạch sẽ, an toàn.
  • Motivation : Truyền thông về lợi ích cá nhân (tiết kiệm tiền) và lợi ích cộng đồng (giảm ô nhiễm).
COM-B giúp chính phủ thiết kế các can thiệp tổng thể, không chỉ kêu gọi ý thức.

Marketing và thiết kế sản phẩm: Hướng dẫn hành vi tiêu dùng, chẳng hạn như khuyến khích người tiêu dùng chọn sản phẩm xanh
  • Capability : Cung cấp thông tin minh bạch về sản phẩm xanh, nhãn eco-label.
  • Opportunity : Đặt sản phẩm xanh ở vị trí nổi bật trong siêu thị; giảm giá sản phẩm xanh.
  • Motivation : Quảng bá giá trị "tiêu dùng có trách nhiệm", tạo cảm giác tự hào khi mua hàng xanh.
COM-B giúp marketer không chỉ thay đổi nhận thức mà còn thay đổi hành vi thực tế.


Tài liệu tham khảo

  • https://thedecisionlab.com/reference-guide/organizational-behavior/the-com-b-model-for-behavior-change
  • https://www.unicef.org/innocenti/media/3801/file/Evidence-based-Intervention-Design-Behaviour-Change-2023.pdf
  • https://www.sciencedirect.com/topics/psychology/com-b-model

Không có nhận xét nào:

Đăng nhận xét

Sense of Belonging

  Sense of Belonging ( Cảm giác thuộc về ) là trạng thái tâm lý khi một người cảm thấy mình là một phần được công nhận, chấp nhận và có giá...