Index Decomposition Analysis

Index Decomposition Analysis (IDA) là một phương pháp phân tích định lượng dùng để phân rã (decompose) sự thay đổi của một chỉ tiêu tổng hợp (index) thành các yếu tố đóng góp (drivers) riêng biệt, giúp xác định nguyên nhân của biến động theo thời gian.

(Nguồn: https://link.springer.com/article/10.1007/s11356-022-20797-8)

IDA đặc biệt phổ biến trong các nghiên cứu về năng lượng và môi trường, ví dụ:

• Phân tích sự thay đổi trong tiêu thụ năng lượng, cụ thể như phân tách sự thay đổi tổng thể thành các yếu tố như cường độ năng lượng (mức sử dụng năng lượng trên một đơn vị sản phẩm/GDP), thay đổi cơ cấu ngành, và mức độ hoạt động kinh tế (quy mô).

• Phân tích sự thay đổi trong phát thải CO2, ví dụ như phân tách sự thay đổi thành các yếu tố như cường độ carbon (lượng CO2   trên đơn vị năng lượng), cường độ năng lượng, cơ cấu ngành, và hoạt động kinh tế.

Phương pháp này thường dựa trên công thức:

$$I=\sum _i{A}_i{S}_i{E}_{\mathrm{i}}$$

Trong đó:

• $I$: chỉ tiêu tổng hợp (ví dụ: tổng phát thải CO₂);

• $A_i$: quy mô hoạt động;

• $S_i$: cơ cấu ngành (tỷ trọng hoạt động i);

• $E_i$: cường độ (ví dụ: phát thải trên đơn vị sản lượng).

Khi chỉ tiêu $I$ thay đổi giữa hai thời điểm $t_0$ và $t_1$, IDA giúp chia phần thay đổi này thành:

$$\Delta I = \Delta I_A + \Delta I_S + \Delta I_E$$

Mỗi một thành phần trong công thức trên tương ứng với ảnh hưởng của hoạt động, cấu trúc, và hiệu quả.

Hai kỹ thuật phổ biến

• Laspeyres Decomposition Method, dựa trên công thức chỉ số Laspeyres.

và

• Logarithmic Mean Divisia Index (LMDI), dựa trên công thức trung bình logarit (logarithmic mean).

(Nguồn: https://www.researchgate.net/figure/Framework-of-Index-Decomposition-Analysis-IDA_fig2_338817038)

Nguồn tham khảo

• https://cde.nus.edu.sg/isem/wp-content/uploads/sites/12/2019/04/4.1.1-Systems-Design-and-Management_Index-Decomposition-Analysis.pdf
• https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/996678
• https://repub.eur.nl/pub/120911/REPUB_120911-OA.pdf
• https://www.tandfonline.com/doi/full/10.1080/09535314.2019.1652571#d1e166
• https://www.researchgate.net/figure/Main-methods-of-Index-Decomposition-Analysis-and-characteristics_tbl1_350049278
• https://iea.blob.core.windows.net/assets/imports/events/613/7.Introductiontodecompositionanalysis.pdf