Zero-Based Budgeting

Zero-Based Budgeting (ZBB) là một phương pháp lập ngân sách trong đó mọi khoản chi tiêu phải được xem xét và biện minh lại hoàn toàn từ đầu, thay vì chỉ điều chỉnh dựa trên ngân sách năm trước. Zero-Based Budgeting được phát triển vào những năm 1960 bởi Peter Pyhrr, cựu giám đốc tại Texas Instruments.

(Nguồn: https://luceocc.com/en-US/post/4/zero-based-budgeting-zbb )

Nguyên tắc của ZBB là "Thu nhập – Chi phí = 0". Mọi khoản chi bao gồm cả tiết kiệm, đầu tư đều được xem như chi tiêu phải được lên kế hoạch và xác minh rõ ràng. ZBB bắt đầu bằng việc mô tả chi phí, mục tiêu và lợi ích của từng gói hoạt động. Sau đó đánh giá và xếp hạng các gói theo mức độ ưu tiên dựa trên chi phí – lợi ích và đóng góp vào mục tiêu tổ chức. Và ngân sách chỉ dành cho các gói được đánh giá là cần thiết.

(Nguồn: https://www.gartner.com/smarterwithgartner/use-zero-based-budgeting-to-rightsize-tight-budgets)

So sánh với cách lập ngân sách truyền thống

Tiêu chí	Zero-Based Budgeting (ZBB)	Ngân sách truyền thống
Cách lập ngân sách	Bắt đầu từ 0, mọi khoản chi phải được biện minh lại từ đầu	Dựa trên ngân sách năm trước, điều chỉnh tăng/giảm
Giả định cơ bản	Không có khoản chi nào được coi là mặc định	Chi tiêu cũ thường được giữ nguyên nếu không có lý do rõ ràng để thay đổi
Trọng tâm	Hiệu quả hoạt động và mức độ ưu tiên hiện tại	Duy trì tính liên tục và ổn định của ngân sách
Đánh giá hiệu quả	Sử dụng phân tích chi phí – lợi ích để đánh giá từng khoản chi	Ít đánh giá chi tiết, chủ yếu theo tiền lệ
Tính minh bạch	Cao – mọi khoản chi cần được giải trình rõ ràng	Thấp hơn – khó truy vết từng khoản chi nếu theo thói quen
Yêu cầu nguồn lực	Cao – cần nhiều thời gian và phân tích	Thấp – dễ triển khai, ít phân tích lại
Khả năng kiểm soát chi phí	Tốt – tránh chi tiêu lãng phí	Thấp – có thể duy trì các khoản chi không còn phù hợp
Rủi ro	Dễ bỏ qua các khoản đầu tư dài hạn như R&D nếu chỉ ưu tiên ngắn hạn	Dễ duy trì các khoản chi kém hiệu quả nếu không rà soát
Phù hợp với	Doanh nghiệp/tổ chức đang tái cấu trúc, tối ưu hóa chi phí	Tổ chức ổn định, có chi phí cố định hàng năm

(Nguồn: https://www.linkedin.com/posts/bouchernicolas_historical-budgeting-vs-zbb-which-method-activity-7105535570289807360-RrLt)

Zero‑Based Budgeting là phương pháp lý tưởng để tối ưu ngân sách, loại bỏ lãng phí; tăng tính minh bạch và kỷ luật trong chi tiêu; rèn luyện tư duy tài chính cá nhân và doanh nghiệp kỹ lưỡng nội dung. Tuy vậy, để duy trì hiệu quả và ổn định, bạn cần cam kết theo dõi trong thời gian dài và sẵn sàng điều chỉnh khi tình huống thay đổi.

Nguồn tham khảo. 

• https://www.investopedia.com/terms/z/zbb.asp
• https://www.aia.com.vn/vi/song-khoe/loi-khuyen/tai-chinh/zero-based-budgeting-la-gi.html
• https://www.deloitte.com/an/en/services/consulting/perspectives/gx-zero-based-budgeting.html