Reverse Auction

Reverse Auction, hay đấu giá ngược, là một hình thức đấu giá trong đó vai trò truyền thống của người mua và người bán bị đảo ngược:

• Trong đấu giá thông thường, người mua cạnh tranh để mua hàng hóa từ người bán bằng cách tăng giá.
• Trong Reverse auction, người bán cạnh tranh để cung cấp hàng hóa hoặc dịch vụ cho người mua bằng cách giảm giá.

(Nguồn: https://blog.hubspot.com/sales/reverse-auction)

Reverse Auction thường được sử dụng để tối thiểu hóa chi phí, đặc biệt trong mua sắm công, mua sắm doanh nghiệp (procurement) và thị trường dịch vụ.

Cơ chế hoạt động của Reverse Auction

Tùy theo thiết kế, Reverse Auction có thể diễn ra dưới dạng một vòng hoặc nhiều vòng, nhưng quy trình cơ bản như sau:

• Người mua công bố yêu cầu về hàng hóa hoặc dịch vụ cần mua.
• Những người bán đủ điều kiện sẽ nộp giá thầu.
• Các nhà cung cấp cạnh tranh với nhau bằng cách giảm giá.

Phiên đấu giá kết thúc khi:

• đạt đến thời gian quy định, hoặc
• không có mức giá nào thấp hơn trong một khoảng thời gian nhất định.
• Người mua chọn nhà cung cấp có giá thấp nhất, hoặc gói đề xuất tối ưu theo tiêu chí đã công bố.

Một Reverse Auction có thể diễn ra:

• trực tuyến theo thời gian thực (real-time bidding),
• theo cơ chế nộp hồ sơ kín (sealed-bid reverse auction),
• theo nhiều vòng với giảm giá dần (descending-bid).

Trong Reverse Auction, người bán phải cân nhắc giữa việc đặt giá đủ thấp để thắng, nhưng không quá thấp để bị lỗ hoặc giảm chất lượng dịch vụ.

(Nguồn: https://www.reverseauctions.com/)

Ưu điểm của Reverse Auction

• Giảm chi phí cho người mua, reverse auction thường giúp người mua tiết kiệm đáng kể so với đàm phán truyền thống.
• Toàn bộ quy trình đấu thầu rõ ràng, theo quy tắc công bố trước nên giữ được tính minh bạch
• Nhà cung cấp phải liên tục điều chỉnh giá theo đối thủ nên loại hình đấu giá này giúp thúc đẩy cạnh tranh giữa các nhà cung cấp 
• Reverse auction giúp hoàn tất quy trình nhanh hơn rất nhiều so với đấu thầu truyền thống.

Hạn chế của Reverse Auction

• Tập trung quá mức vào giá dễ khiến việc đánh giá chất lượng bị xem nhẹ, đặc biệt trong dịch vụ.
• Có thể làm giảm lợi nhuận của nhà cung cấp, điều này gây rủi ro cho tính bền vững của hợp đồng, và chất lượng thực hiện hợp đồng.
• Không phù hợp cho hàng hóa hoặc dịch vụ quá phức tạp. Khi nhu cầu không thể mô tả rõ ràng, reverse auction dễ gặp thất bại vì không đảm bảo các nhà cung cấp hiểu đúng về yêu cầu.
• Định dạng đấu giá này có thể làm tăng nguy cơ thông đồng giữa các nhà cung cấp. Nhà cung cấp có thể thông đồng để giữ giá ở mức cao nếu thị trường nhỏ.

Các loại Reverse Auction phổ biến

• Sealed-bid Reverse Auction: Mỗi nhà cung cấp nộp một mức giá kín. Người mua chọn giá thấp nhất.
• Reverse English Auction (đấu giá ngược kiểu Anh): Giá bắt đầu cao và nhà cung cấp liên tục giảm giá theo thời gian thực.
• Dutch Reverse Auction: Người mua công bố mức giá tối đa; nhà cung cấp chấp nhận thực hiện khi giá giảm đến mức họ thấy phù hợp.
• Multi-criteria Reverse Auction: Không chỉ dựa vào giá mà còn dựa vào thời gian giao hàng, chất lượng, năng lực kỹ thuật, dịch vụ hậu mãi.
• ... và một số loại khác

(Nguồn: https://www.beyondintranet.com/blog/what-is-a-reverse-auction/)

Reverse Auction có tiềm năng sử dụng trong nhiều lĩnh vực nhờ khả năng tạo ra cạnh tranh về giá và giảm chi phí mua sắm.

• Trong mua sắm công, các cơ quan nhà nước áp dụng đấu giá ngược để lựa chọn nhà cung cấp thiết bị y tế, văn phòng phẩm, vật tư tiêu hao và các gói thầu liên quan đến xây dựng hoặc bảo trì hạ tầng công cộng. Cơ chế này giúp đảm bảo tính minh bạch, đồng thời tối ưu hóa ngân sách.

• Trong khu vực doanh nghiệp lớn, Reverse Auction được dùng để mua nguyên liệu đầu vào, dịch vụ logistics, vận tải và gia công sản xuất. Các tập đoàn đa quốc gia thường triển khai đấu giá ngược trong chuỗi cung ứng nhằm giảm chi phí, chuẩn hóa quy trình và tăng tính cạnh tranh giữa các nhà cung cấp.

• Trong sản xuất công nghiệp, các doanh nghiệp sử dụng Reverse Auction để mua thép, nhựa, hóa chất, linh kiện điện tử và các mặt hàng công nghiệp khác, nơi giá cả và số lượng đóng vai trò quan trọng.

• Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Reverse Auction được áp dụng trong việc lựa chọn nhà cung cấp dịch vụ bảo trì hệ thống, vận hành hạ tầng CNTT, điện toán đám mây, cũng như các dự án gia công phần mềm.

• Trong ngành năng lượng, nhiều thị trường sử dụng đấu giá ngược để phân bổ hợp đồng cung cấp điện, mua công suất dự phòng hoặc các dịch vụ phụ trợ cho hệ thống điện.

• Trong giao thông và xây dựng, Reverse Auction được triển khai để đấu thầu các dự án hạ tầng, bao gồm đường bộ, cầu, hệ thống chiếu sáng, hoặc các gói dịch vụ vận hành và bảo trì.

• Nhằm tăng mức độ minh bạch, giảm chi phí giao dịch và hạn chế gian lận, nhiều quốc gia đã xây dựng các hệ thống đấu thầu điện tử (e-procurement) dựa trên Reverse Auction, thậm chí tích hợp đầy đủ các bước từ công bố yêu cầu, tiếp nhận hồ sơ, đấu giá trực tuyến đến ký kết hợp đồng.

Nguồn tham khảo

• https://www.investopedia.com/terms/r/reverse-auction.asp

• https://www.reverseauctions.com/

• https://www.zycus.com/glossary/what-is-reverse-auction

• https://blog.hubspot.com/sales/reverse-auction

Yankee Auction

Yankee Auction là một hình thức đấu giá đa đơn vị (multi-unit auction), trong đó nhiều đơn vị của cùng một loại hàng hóa được bán đồng thời. Người mua đưa ra giá thầu cho số lượng họ mong muốn; những người đặt giá cao nhất sẽ thắng cho đến khi toàn bộ số lượng hàng được phân bổ hết.

Điểm đặc biệt quan trọng của Yankee Auction là cơ chế pay-as-bid: mỗi người thắng cuộc phải trả đúng mức giá mà họ đặt, không phải một mức giá chung cho tất cả.

Vì vậy, Yankee Auction còn được gọi là đấu giá phân biệt giá (discriminatory-price auction).

(Nguồn: https://salasarauction.com/services-details/yankee-auction)

Cơ chế hoạt động của Yankee Auction

Một Yankee Auction điển hình diễn ra theo trình tự sau:

1. Người bán công bố số lượng hàng hóa cần bán.

2. Người mua nộp giá thầu, gồm mức giá và số lượng mong muốn.

3. Tất cả giá thầu được xếp theo thứ tự từ cao xuống thấp.

4. Hệ thống phân bổ hàng hóa từ giá cao nhất đến thấp dần cho đến khi hết số lượng.

5. Mỗi người thắng cuộc phải trả mức giá đúng như họ đã đặt cho số lượng họ nhận được.

Ví dụ minh họa đơn giản:

Người bán có 10 đơn vị hàng hóa.

Người mua	Giá đặt	Số lượng	Kết quả
A	100	5	Thắng 5 đơn vị, giá 100
B	95	3	Thắng 3 đơn vị, giá 95
C	90	4	Thắng 2 đơn vị, giá 90
D	85	2	Không thắng

Mỗi người thắng trả mức giá khác nhau dựa trên chính giá họ đặt.

Đặc điểm chiến lược trong Yankee Auction

• Đặt giá chiến lược (Bid shading)

Vì người thắng trả đúng mức giá họ đặt, họ thường có xu hướng đặt giá thấp hơn giá trị thực để tránh trả quá cao. Điều này dẫn đến chiến lược đặt giá thận trọng, đặc biệt khi người mua không biết rõ chiến lược của đối thủ.

• Vai trò của thông tin

Trong Yankee Auction, người mua thường không biết giá thầu của những người khác, nên phải cân nhắc rủi ro về thông tin. Điều này khiến họ có thể đặt giá thấp hơn giá trị thật, làm giảm doanh thu tiềm năng của người bán trong một số trường hợp.

• Cạnh tranh theo thứ tự giá

Những người muốn mua số lượng lớn thường phải đặt giá cao hơn để đảm bảo chiến thắng, tạo động lực cạnh tranh mạnh mẽ ở phần đầu của bảng giá thầu.

Ưu điểm của Yankee Auction

• Đơn giản, dễ triển khai: chỉ cần thu giá thầu và phân bổ theo thứ tự giá.

• Phù hợp cho thị trường có số lượng hàng hóa lớn như trái phiếu, điện năng, hàng hóa công nghiệp.

• Tạo cạnh tranh mạnh giữa người mua, đặc biệt khi họ cần số lượng lớn.

• Linh hoạt: có thể bổ sung các quy định như giới hạn số lượng tối đa, điều kiện kỹ thuật hoặc yêu cầu năng lực.

Hạn chế của Yankee Auction

• Người mua có xu hướng đặt giá thấp hơn (bid shading), có thể làm giảm doanh thu cho người bán.

• Chiến lược đặt giá phức tạp hơn so với các đấu giá khuyến khích trung thực như Vickrey Auction.

• Không đảm bảo hiệu quả phân bổ tối ưu trong mọi trường hợp do sự khác biệt giữa giá trị thật và giá đặt.

• Dễ bị thao túng trong các thị trường nhỏ nếu người mua thông đồng.

Ứng dụng thực tiễn

Yankee Auction được áp dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực:

• Đấu thầu trái phiếu chính phủ, đặc biệt trong các phiên pay-as-bid.

• Thị trường điện năng và khí đốt, nơi các nhà vận hành hệ thống mua hoặc bán nhiều đơn vị công suất hoặc năng lượng.

• Đấu giá nông sản và hàng hóa công nghiệp theo lô lớn.

• Đấu giá trực tuyến đa đơn vị, nơi nền tảng bán nhiều sản phẩm giống nhau cùng lúc.

• Bán cổ phần hoặc tài sản tài chính theo nhiều đơn vị.

Nguồn tham khảo

• https://onlinelibrary.wiley.com/doi/pdf/10.1002/9781119205098.app4
• https://salasarauction.com/services-details/yankee-auction
• 
  

Vickrey Auction

Vickrey Auction, hay Second-Price Sealed-Bid Auction (đấu giá kín – giá thứ hai), là một trong những phát minh quan trọng nhất trong lý thuyết đấu giá hiện đại. Hình thức đấu giá này được giới thiệu bởi William Vickrey, nhà kinh tế học người Canada và là Laureate Nobel Kinh tế năm 1996. Công trình của ông đặt nền móng cho toàn bộ lĩnh vực thiết kế cơ chế và đấu giá ngày nay.

Vickrey Auction là gì?

Vickrey Auction là hình thức đấu giá kín một vòng, trong đó:

• Mỗi người tham gia nộp một mức giá trong phong bì kín (sealed bid).

• Không ai biết mức giá của người khác.

• Người trả giá cao nhất thắng cuộc, nhưng không phải trả mức giá của mình, mà chỉ trả mức giá cao thứ hai trong tất cả các giá đã nộp.

Do đó, nó còn được gọi là second-price auction.

(Nguồn: https://www.wallstreetmojo.com/vickrey-auction/)

Ý tưởng nền tảng

Vickrey thiết kế cơ chế này với mục tiêu giải quyết hai vấn đề:

1. Người tham gia thường có động cơ “tính toán chiến lược” (strategic bidding) để trả giá thấp hơn giá trị thực của họ.

2. Điều này có thể làm người bán nhận được mức giá không tối ưu và làm giảm hiệu quả của đấu giá.

Vickrey Auction loại bỏ vấn đề chiến lược này bằng cách đảm bảo rằng chiến lược tối ưu cho mỗi người tham gia là trả đúng giá trị thực của họ (truthful bidding).

Điều này được gọi là tính trung thực theo chiến lược (strategy-proofness).

(Nguồn: https://efinancemanagement.com/financial-management/vickrey-auction)

Vì sao trả giá đúng là chiến lược tối ưu?

Giả sử bạn sẵn lòng trả tối đa 10 triệu cho một món hàng.

• Nếu bạn nộp giá cao hơn (ví dụ 12 triệu), bạn có thể thắng khi lẽ ra bạn không nên thắng – vì bạn sẽ phải trả giá thứ hai nhưng có thể vượt giá trị thực.

• Nếu bạn nộp giá thấp hơn (ví dụ 7 triệu), bạn có thể mất cơ hội thắng trong khi giá thứ hai thấp hơn 10 triệu.

Trong cơ chế Vickrey:

• Bạn thắng nếu và chỉ nếu giá trị của bạn cao nhất,
• Và bạn chỉ phải trả mức giá cao thứ hai,
• Nên bạn không bao giờ bị “trả quá giá trị thực”,
• Và cũng không có lý do gì để đặt giá thấp hơn.

Kết luận: Trả đúng giá trị thực là chiến lược tối ưu trong mọi trường hợp.

Ý nghĩa lý thuyết

Phát minh của Vickrey:

• Đưa ra một cơ chế đấu giá khuyến khích trung thực – nền tảng cho lý thuyết thiết kế cơ chế (mechanism design).

• Chứng minh rằng đấu giá Vickrey có doanh thu kỳ vọng bằng với English và Dutch auction, trong trường hợp giá trị riêng tư (private values) và người tham gia trung lập rủi ro.

• Tạo nền tảng cho nhiều cơ chế đấu giá quan trọng sau này, đặc biệt là Generalized Second-Price Auction (GSP) – mô hình đấu giá quảng cáo trực tuyến của Google, Yahoo và Facebook.

Ứng dụng thực tiễn

Dù ít được dùng cho hàng hóa truyền thống, Vickrey Auction có ảnh hưởng lớn trong:

• Đấu giá quảng cáo trực tuyến (Google AdWords model – biến thể GSP): Các công ty đặt giá cho từ khóa; cơ chế dựa trên nguyên lý giá thứ hai.

• Phân bổ tài nguyên điện toán trong điện toán đám mây (cloud computing)

• Đấu giá cho nghiên cứu khoa học, năng lượng, và một số chính phủ dùng để phân bổ tài nguyên phi vật chất

Vickrey Auction không chỉ là một hình thức đấu giá; nó là bước đột phá trong kinh tế học thông tin. Nó chứng minh rằng việc ép buộc trung thực là khả thi trong cơ chế kinh tế và khởi đầu cho lĩnh vực thiết kế cơ chế – sau này giúp Maskin và Myerson giành Nobel Kinh tế 2007. Nó cũng tác động lâu dài đến cách thiết kế thị trường hiện đại, từ đấu giá quảng cáo đến đấu thầu năng lượng tái tạo.

Nguồn tham khảo

• https://corporatefinanceinstitute.com/resources/economics/vickrey-auction/
• https://pages.cs.wisc.edu/~shuchi/courses/880-S11/handouts/1-2.pdf
• http://www.econport.org/content/handbook/auctions/commntypes/secondpricesealed.html

English auction vs Dutch auction

Trong lịch sử đấu giá, English auction và Dutch auction là hai hình thức lâu đời và phổ biến nhất. Mỗi loại có quy tắc vận hành riêng, tạo ra động lực chiến lược khác nhau cho người tham gia và dẫn đến những kết quả đặc trưng về giá cả, thông tin và hiệu quả của phiên đấu giá.

(Nguồn: https://fortuneberry.com/dutch-auction-vs-english-auction-a-brief-comparison/)

English Auction (Đấu giá kiểu Anh)

Đặc điểm chính

• Là đấu giá tăng giá công khai (ascending open auction).

• Người điều khiển (auctioneer) bắt đầu phiên đấu giá với một mức giá thấp, sau đó tăng dần.

• Tất cả người tham gia nhìn thấy toàn bộ mức giá được đưa ra trong suốt phiên đấu giá.

• Khi không còn ai muốn trả giá cao hơn, người ra giá cao nhất thắng cuộc và trả đúng mức giá họ đã trả.

Ưu điểm

• Minh bạch thông tin: Người tham gia thấy được khi nào người khác bỏ cuộc, qua đó suy luận về cách họ định giá món hàng.

• Giảm rủi ro “winner’s curse”: Vì thông tin được cập nhật liên tục, người còn lại ở những vòng cuối có hiểu biết tốt hơn về giá trị thực.

• Thường dẫn đến giá cuối cùng cao hơn, nhất là trong các thị trường có yếu tố giá trị chung (common value).

Ví dụ:

• Đấu giá nghệ thuật, đồ cổ, gia súc, hàng hóa nông nghiệp.

• Nhiều nền tảng trực tuyến (eBay) vận hành theo biến thể của English auction.

Dutch Auction (Đấu giá kiểu Hà Lan)

Đặc điểm chính

• Là đấu giá giảm giá công khai (descending open auction).

• Người điều khiển bắt đầu với một mức giá rất cao, rồi giảm dần cho đến khi có người chấp nhận mua.

• Người đầu tiên chấp nhận giá sẽ thắng cuộc và trả mức giá tại thời điểm họ dừng phiên đấu giá.

Ưu điểm

• Tốc độ rất nhanh vì chỉ cần một người chấp nhận giá.

• Phù hợp với các hàng hóa có số lượng lớn hoặc muốn bán nhanh (hoa, cá, trái cây tại chợ Hà Lan).

Hạn chế

• Không cung cấp thêm thông tin từ hành vi của người khác.

• Người tham gia dễ chịu rủi ro winner’s curse do không biết cách người khác định giá.

• Thường dẫn đến giá cuối cùng thấp hơn so với English auction trong các thị trường có nhiều bất định.

Ví dụ:

• Đấu giá hoa tại Hà Lan (Aalsmeer Flower Auction nổi tiếng).

• Một số nền tảng phát hành cổ phiếu lần đầu (IPO) dùng biến thể dạng Dutch auction: Google IPO năm 2004.

• Bán nhanh hàng hóa dễ hỏng hoặc số lượng lớn.

Cả hai hình thức là nền tảng cho sự phát triển của các mô hình đấu giá hiện đại như:

• Second-price auction (Vickrey auction)

• Simultaneous Multiple Round Auction (SMRA) của Milgrom & Wilson

• Combinatorial Clock Auction (CCA)

Chúng tạo nền tảng cho việc hiểu rõ hơn về chiến lược, thông tin, rủi ro, và tối ưu hóa doanh thu cũng như hiệu quả phân bổ.

Nguồn tham khảo:

• https://one.bid/en/blog/464/english-vs-dutch-auction
• https://blogs.cornell.edu/info2040/2021/11/29/four-common-types-of-auctions/
• https://www.lancaster.ac.uk/staff/desilvad/Varian_Chapter17_Auctions.pdf\https://saylordotorg.github.io/text_introduction-to-economic-analysis/s21-auctions.html

Dark Pools and Midpoint Matching

 Dark pools (sàn giao dịch ngầm) là các hệ thống giao dịch phi tập trung và không công khai bảng giá (non-transparent venues) do các ngân hàng đầu tư, sàn giao dịch hoặc tổ chức tài chính vận hành.

(Nguồn: https://www.wallstreetmojo.com/dark-pool/)

Ngược với Dark pools là Lit markets (còn gọi là public / displayed markets) là các sàn giao dịch công khai, nơi toàn bộ thông tin lệnh và giá được hiển thị cho thị trường trước khi khớp lệnh.

Trong một sàn giao dịch công khai, khi một tổ chức muốn bán một lượng lớn cổ phiếu, việc đặt lệnh bán lớn đó sẽ ngay lập tức xuất hiện trên sổ lệnh. Các nhà giao dịch khác có thể thấy ý định này và phản ứng, thường là đẩy giá xuống, dẫn đến tác động thị trường tiêu cực (market impact) cho giao dịch của tổ chức đó.

(Nguồn: https://www.linkedin.com/pulse/shedding-some-light-dark-pools-financial-exchange-laxman-bist)

Cơ chế hoạt động của Dark pools

• Mua bán ngầm: Nhà đầu tư tổ chức gửi lệnh mua/bán với khối lượng lớn vào Dark Pool mà không tiết lộ công khai về quy mô hoặc giá của lệnh.

• Khớp lệnh: Dark Pool tìm kiếm đối tác mua/bán một cách riêng tư. Các giao dịch thường được thực hiện dưới dạng giao dịch khối (Block Trade) ở một mức giá đã định trước hoặc được tính toán.

• Giá khớp lệnh trong Dark Pools thường được xác định tại điểm giữa (midpoint matching) của giá chào mua tốt nhất (Best Bid) và giá chào bán tốt nhất (Best Ask) hiện có trên các sàn giao dịch công khai. Điều này mang lại một mức giá tốt hơn một chút cho cả người mua (mua thấp hơn giá chào bán) và người bán (bán cao hơn giá chào mua).

• Chỉ sau khi giao dịch được khớp và hoàn thành, thông tin về giao dịch (nhưng thường không phải thông tin về người tham gia) mới được báo cáo công khai theo quy định.

Lợi ích chính của Dark Pools

• Dark pools là giảm tác động tiêu cực thị trường khi có một giao dịch khối lượng lớn xảy ra. Đây là lợi ích quan trọng nhất. Các tổ chức có thể thực hiện giao dịch mua hoặc bán khối lượng lớn mà không làm giá tài sản biến động mạnh, giúp họ nhận được mức giá thực hiện tốt hơn.

• Việc khớp lệnh ở mức giá giữa (midpoint matching) thường mang lại mức giá thuận lợi hơn so với việc mua/bán ngay lập tức trên sàn giao dịch công khai.

• Đối với các giao dịch khối với mức giá định trước, nhà giao dịch có thể chắc chắn thực hiện toàn bộ giao dịch của mình ở mức giá đã thỏa thuận.

Sự thiếu minh bạch của Dark Pools cũng tạo ra một số vấn đề và rủi ro:

• Thiếu minh bạch và xung đột lợi ích. 

Vì sổ lệnh bị ẩn, người tham gia không biết ai đang giao dịch và có thể không đảm bảo rằng họ nhận được mức giá tốt nhất. Các công ty điều hành Dark Pool (thường là các công ty môi giới lớn) có thể bị cáo buộc ưu tiên các nhà giao dịch nhất định hoặc thậm chí giao dịch với thông tin của khách hàng, tạo ra xung đột lợi ích.

• Bất cân xứng thông tin

Dark Pools có thể làm giảm tính minh bạch tổng thể của thị trường, khiến các nhà đầu tư nhỏ lẻ không thể tiếp cận thông tin đầy đủ về dòng tiền tổ chức, tạo ra sự bất công.

Nguồn tham khảo

• https://www.ecb.europa.eu/press/financial-stability-publications/fsr/focus/2015/pdf/ecb~5aeb682ec5.fsrbox201511_04.pdf
• https://www.six-group.com/en/blog/dark-pools-explained.html
• https://corporatefinanceinstitute.com/resources/career-map/sell-side/capital-markets/dark-pool/
• https://www.wallstreetmojo.com/dark-pool/
• https://www.quantifiedstrategies.com/dark-pools-trading/
• https://www.investopedia.com/articles/markets/050614/introduction-dark-pools.asp

Macronutrients

Macronutrients là những nhóm chất dinh dưỡng mà cơ thể cần với lượng lớn (grams) mỗi ngày để cung cấp năng lượng và duy trì mọi chức năng sống. 

Ba nhóm macronutrients gồm: Carbohydrates (chất bột đường), Proteins (chất đạm), và Fats (chất béo). 

Khác với micronutrients (vitamin, khoáng chất), macronutrients tham gia trực tiếp vào quá trình tạo năng lượng, xây dựng cơ thể và duy trì hoạt động của não bộ, cơ bắp và các cơ quan. Việc hiểu và cân bằng macronutrients là nền tảng của dinh dưỡng hiện đại, ảnh hưởng tới sức khỏe, cân nặng và nguy cơ mắc bệnh mạn tính.

(Nguồn: https://kaynutrition.com/macronutrients/)

Carbohydrates (Chất bột đường)

Carbohydrates là nguồn năng lượng chính của cơ thể; cung cấp glucose cho não bộ, cơ bắp và hệ thần kinh. Một số loại carbohydrate cung cấp chất xơ, hỗ trợ tiêu hóa và giảm nguy cơ bệnh tim.

Phân loại carbohydrate

• Simple carbohydrates (Đường đơn): Hấp thu nhanh và làm tăng đường huyết nhanh. Đường đơn có trong đường trắng, nước ngọt, bánh kẹo.

• Complex carbohydrates (Tinh bột phức hợp): Tiêu hóa chậm nên giúp ổn định năng lượng. Loại này có trong gạo lứt, khoai lang, ngũ cốc nguyên cám. 

• Fiber (Chất xơ): Chất xơ không tạo năng lượng nhưng cực kỳ quan trọng vì chúng hỗ trợ hệ vi sinh ruột, giảm cholesterol, tăng cảm giác no. Chất xơ có nhiều trong khoai lang, yến mạch, gạo lứt, đậu, các loại hạt, rau, trái cây nguyên quả, bánh mì nguyên cám

Protein (Chất đạm)

Chất đạm giúp xây dựng và duy trì cơ bắp, da, tóc, móng, enzyme, hormone; duy trì hệ miễn dịch nhưng không phải nguồn năng lượng chính. Protein được cấu tạo từ 20 loại amino acid, trong đó có 9 loại là thiết yếu (cơ thể không tự tổng hợp được); 11 loại là không thiết yếu.

Phân loại chất đạm

• Complete proteins (Đạm hoàn chỉnh): Có đầy đủ 9 amino acid thiết yếu. Loại đạm này có trong thịt, cá, trứng, sữa, đậu nành.

• Incomplete proteins (Đạm không hoàn chỉnh): Loại đạm này thiếu một số amino acid thiết yếu, thường có trong ngũ cốc, đậu, hạt, trứng, cá, gà, thịt nạc, sữa, sữa chua, phô mai, đậu nành, 

Fats (Chất béo)

Chất béo cung cấp nhiều năng lượng nhất (9 kcal/gram). Chất béo quan trọng cho não bộ, hormone, tế bào; giúp tạo cảm giác no lâu.

Phân loại chất béo

• Saturated fats (Chất béo bão hòa): Có nhiều trong: mỡ động vật, bơ, phô mai. Ăn nhiều chất béo bão hòa dễ tăng LDL (“cholesterol xấu”).

• Unsaturated fats (Chất béo không bão hòa): Chất béo này tốt cho tim mạch, có trong dầu ô liu, bơ, hạt 

• Trans fats (Chất béo chuyển hóa): Có trong thực phẩm siêu chế biến, rất nguy hiểm cho tim mạch, nên tránh hoàn toàn.

(Nguồn: https://www.pinterest.com/)

Nguồn tham khảo

• https://www.healthline.com/nutrition/what-are-macronutrients
• https://tuikhoeconban.com/macronutrients/
• https://www.webmd.com/diet/what-are-macronutrients

The NOVA Food Classification

NOVA food classification là hệ thống phân loại thực phẩm dựa trên mức độ và mục đích chế biến, do các nhà nghiên cứu dinh dưỡng tại Đại học São Paulo (Brazil) phát triển. Đây là hệ thống được WHO, FAO và nhiều tổ chức y tế công cộng sử dụng rộng rãi để đánh giá chất lượng chế độ ăn và tác động sức khỏe.

NOVA không phân loại theo dinh dưỡng (như protein, đường, chất béo), mà phân loại dựa trên quá trình chế biến công nghiệp.

(Nguồn: https://scifood.blog/2025/05/11/what-are-ultra-processed-foods-and-why-are-they-coming-to-get-me/)

NOVA gồm 4 nhóm chính

• Nhóm 1: Unprocessed or Minimally Processed Foods

Thực phẩm chưa chế biến hoặc chế biến tối thiểu

Ví dụ: rau củ, trái cây, thịt tươi, cá tươi, trứng, sữa tươi, gạo, khoai.

 

(Nguồn: https://scifood.blog/2025/05/11/what-are-ultra-processed-foods-and-why-are-they-coming-to-get-me/)

Nhóm 2: Processed Culinary Ingredients

Nguyên liệu nấu ăn đã qua chế biến

Ví dụ: dầu ăn, bơ, đường, muối, nước mắm, bột mì, gia vị.

Nhóm 3: Processed Foods

Thực phẩm chế biến (ít thành phần, đã biến đổi nhẹ)

Ví dụ: bánh mì truyền thống, phô mai, mứt, cá đóng hộp, trái cây ngâm.

Nhóm 4: Ultra-Processed Foods (UPFs)

Thực phẩm siêu chế biến

Đây là nhóm gây lo ngại nhất vì chứa nhiều phụ gia, chất điều vị, chất bảo quản, chất tạo ngọt, chất tạo màu, chất béo công nghiệp.

Ví dụ:

• mì ăn liền
• xúc xích, thịt nguội
• snack, khoai tây chiên
• nước ngọt, trà sữa công nghiệp
• bánh ngọt, bánh quy
• ngũ cốc ăn sáng nhiều đường
• gà rán, hamburger công nghiệp

(Nguồn: https://www.winssolutions.org/nova-food-classification-guide/)

Nguồn tham khảo

• https://www.news-medical.net/health/The-NOVA-Method-of-Food-Classification.aspx
• https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC10261019/
• https://www.fsp.usp.br/nupens/en/food-classification-nova/
• https://world.openfoodfacts.org/nova